Besinlerin Solunuma Katılma Yolları
► Canlılar sürekli enerjiye ihtiyaç duyar. Besinler, insan vücudunun ihtiyaç duyduğu enerjiyi sağlamak için önemli bir kaynaktır.
► Canlılar metabolik faaliyetleri için gerekli olan enerjiyi üç temel besin grubu olan karbohidratlar, yağlar ve proteinlerden sağlar.
► Örneğin sabah kahvaltısında portakal suyu, yumurta ve tereyağı tüketildiğinde bu besinlerle alınan karbohidrat, protein ve yağ içerikleri farklılık gösterir.
► Glikoz, amino asitler ve yağ asitleri hücresel solunum süreçlerinde enerji üretiminde kullanılır ve hücrelerin ihtiyaç duyduğu enerjiyi sağlar.
► Hücrelerde karbohidrat, protein ve yağlar oksijenli solunum yoluyla parçalanarak ATP üretilir.
► Ancak bu besin gruplarının kimyasal yapılarındaki (özellikle karbon iskeletleri) farklılıklar nedeniyle her bir besin türü oksijenli solunumun farklı basamaklarına katılır.
● Karbohidrat yapı taşı olan glikoz, glikoliz evresinden solunum tepkimelerine girerek piruvata kadar parçalanır. Piruvat, Asetil-CoA’ya dönüşür; Krebs ve ETS evrelerinden geçer.
● Yağların sindirim ürünleri, yağ asitleri ve gliseroldür. Yağ asitleri Asetil-CoA’ya dönüştürüldükten sonra Krebs döngüsüne girerek solunum tepkimelerine katılır. Gliserol (3C) ise glikolizin ara basamaklarından tepkimeye girer.
● Proteinler sindirildikten sonra yapı taşları olan amino asitler oluşur. Amino asitler solunum tepkimelerine katılmadan önce yapılarında bulunan amino grubu uzaklaştırılır. Daha sonra karbon sayılarına göre 2 karbonlu amino asitler Asetil-CoA’dan, 3 karbonlu amino asitler piruvattan, 4 ve daha fazla karbonlu amino asitler ise Krebs döngü- sünden tepkimeye girer.
Karbohidrat, yağ ve proteinlerin hücresel solunum tepkimeleri sonucunda ortak olarak CO2, H2O, ATP ve ısı açığa çıkar. Ancak amino asitlerin yıkımı sırasında bu ürünlere ek olarak azot içeren atık maddeler de oluşur.