1. Adaların sular altında kalması nelere sebep olabilir?
– Adalarda yaşayan insanların yer değiştirmek zorunda kalması, göç ve yeni barınma sorunlarının ortaya çıkması.
– Evler, tarım alanları, yollar, limanlar gibi altyapının ve ekonomik faaliyetlerin zarar görmesi veya tamamen yok olması.
– Adalara özgü bitki ve hayvan türlerinin yaşam alanlarının kaybolmasıyla biyoçeşitlilik kaybı yaşanması.
– Kültürel mirasın, tarihi yerlerin ve yerel halkın geleneksel yaşam biçiminin tehdit altında kalması.
2. Adaların sular altında kalmasının sürdürülebilirliğe etkileri nelerdir?
– Doğal kaynakların (tatlı su, toprak, balıkçılık alanları) kaybı, adalarda uzun vadeli yaşamı sürdürülemez hâle getirir.
– Yerinden edilen insanlar yeni yerlere göç ettiğinde, göç ettikleri bölgelerde kaynak kullanımı ve nüfus baskısı artar; bu da başka ekosistemlerde sürdürülebilirliği zorlaştırır.
– Adaların yok olması, iklim değişikliğinin etkilerinin geri dönüşü zor sonuçlar doğurduğunu gösterir ve küresel ölçekte iklimle ilgili sürdürülebilir politikaların önemini artırır.
3. Erozyon, iklim değişikliği vb. etmenlerle çevre ve sürdürülebilirlik arasında nasıl bir ilişki vardır?
– İklim değişikliği; deniz seviyesinin yükselmesine, sıcaklıkların artmasına, yağış rejiminin değişmesine yol açar. Bu durum erozyonu, seli, kuraklığı ve fırtınaları artırır.
– Erozyon, toprağın verimli üst kısmını taşıdığı için tarım alanlarını ve doğal bitki örtüsünü tahrip eder; gıda üretimi ve ekosistemler zarar görür.
– Bu olaylar sıklaştıkça, doğal kaynaklar (toprak, su, orman, kıyı alanları) daha hızlı tüketilir ve gelecek nesiller için yeterli kaynak kalmayabilir. Yani çevresel bozulma, doğrudan sürdürülebilirliği zayıflatır.
– Bu yüzden iklim değişikliğini azaltmak ve erozyonu önlemek, hem çevreyi korumak hem de sürdürülebilir bir gelecek için zorunludur.
4. Sürdürülebilirliğe engel olan durumlar (örnek liste)
1. Fosil yakıtların (petrol, kömür, doğal gaz) aşırı kullanılması, sera gazı salımının artırılması.
2. Ormansızlaşma: Ağaçların kesilip yerine yeni ağaç dikilmemesi, orman yangınları sonrası alanların betonlaşması.
3. Plansız şehirleşme ve kıyı yapılaşması: Sulak alanların, kıyıların ve tarım arazilerinin betonla kaplanması.
4. Aşırı avcılık ve bilinçsiz balıkçılık: Türlerin yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalması.
5. Kimyasal gübre ve pestisitlerin kontrolsüz kullanımı: Toprak, su ve hava kirliliği ile sağlığın bozulması.
6. Tek kullanımlık plastiklerin ve ambalaj atıklarının çok fazla kullanılması, geri dönüşüm yapılmaması.
7. Su kaynaklarının bilinçsiz kullanımı ve kirletilmesi, kuraklık riskinin artması.
8. Atıkların doğaya rastgele bırakılması; deniz, göl ve ormanlarda çöp birikmesi.
5. Araştırmalarınızdan elde ettiğiniz bilgilere göre soruların cevapları
• Sürdürülebilirliği kısıtlayan diğer olaylar nelerdir?
1. Ormansızlaşma (ağaç kesimi, orman yangınları sonrası alanların betonlaşması)
2. Su kaynaklarının kirlenmesi (endüstriyel atıklar, evsel atıklar, deterjan ve kimyasallar)
3. Denizlerde petrol sızıntıları, tanker kazaları ve müsilaj oluşumu
4. Hava kirliliği (fabrika bacaları, egzoz gazları, fosil yakıt kullanımı)
5. Aşırı balıkçılık ve yasadışı avcılık
6. Plansız şehirleşme ve tarım alanlarının kontrolsüz yapılaşmaya açılması
7. Tek kullanımlık plastikler ve geri dönüştürülmeyen atıkların doğaya bırakılması
8. Toprak erozyonu ve yanlış tarım uygulamaları (monokültür, aşırı kimyasal gübre/pestisit kullanımı)
• Bu olaylarda insanın rolü nedir?
– Çoğu olayın temelinde insan faaliyetleri vardır. Enerji, hammadde ve tüketim ihtiyacımız arttıkça doğaya daha fazla baskı yapıyoruz.
– Ormanların kesilmesi, fosil yakıt yakılması, plastik kullanımı, denizlere ve nehirlere atık bırakılması gibi eylemler doğrudan insan kaynaklıdır.
– Denetimsiz sanayileşme, plansız kentleşme ve çevreye duyarsız turizm faaliyetleri de sürdürülebilirliği kısıtlayan süreçleri hızlandırmaktadır.
• İnsanın rolünü çevreye duyarlı olma ve yaşadığınız ülkenin doğal güzelliklerine sahip çıkma açısından değerlendiriniz.
– İnsan hem zarar verebilen hem de koruyabilen tek canlıdır. Bu nedenle sorumluluğumuz büyüktür.
– Ülkemizdeki ormanlar, göller, denizler, milli parklar ve tarihi alanlar sadece bugünün değil, gelecek nesillerin de ortak mirasıdır. Onları korumak vatandaşlık görevidir.
– Çevreye duyarlı davranan bir insan; doğal güzelliklerin yok olmasını engeller, ülkesinin değerlerine sahip çıkar ve başkalarına da örnek olur.
6. Çıkarımlarınızı kendi davranışlarınızla ilişkilendirerek çevreye etkinizi kısaca açıklayınız.
– Günlük hayatımda suyu gereksiz yere akıtmamaya, ışıkları boşa yakmamaya ve mümkün olduğunca toplu taşıma kullanmaya çalışıyorum.
– Çöplerimi ayrıştırarak geri dönüşüm kutularına atmaya, plastik poşet yerine bez çanta kullanmaya özen gösteriyorum.
– Doğaya pikniğe gittiğimde bulunduğum yeri temiz bırakmaya, çöp bırakmamaya dikkat ediyorum.
Bu davranışlar tek başıma küçük görünse de, toplumun büyük bir kısmı benzer şekilde davrandığında çevre üzerindeki olumlu etki oldukça büyüyecektir.
7. Günlük hayatta sürdürülebilirliğe katkı sağlayacak gönüllü faaliyetler neler olabilir?
1. Okul veya belediye tarafından düzenlenen çevre temizliği kampanyalarına katılmak.
2. Ağaç dikme ve fidan dağıtımı etkinliklerinde gönüllü olmak.
3. Geri dönüşüm projelerinde (atık pil, kâğıt, plastik, kapak toplama vb.) görev almak.
4. Hayvan barınaklarında gönüllü olarak çalışmak, sokak hayvanları için su ve mama kapları bırakmak.
5. Okulda “çevre kulübü” çalışmalarına katılarak arkadaşlar arasında farkındalık çalışmaları yapmak, afiş ve sunumlar hazırlamak.
6. Yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşlarının iklim ve çevre projelerine destek olmak.
8. Toplumsal bir sorumluluk gereği ve vatandaşlık görevi olarak çevre konusunda gönüllü faaliyetlere katılmanın önemi nedir?
– Çevre sorunları sadece bireysel değil, toplumsal sorunlardır; bu yüzden çözüm de birlikte hareket etmeyi gerektirir.
– Gönüllü faaliyetlere katılmak, hem çevreyi korumaya somut katkı sağlar hem de insanlara “ben bu ülkenin doğal varlıklarından sorumluyum” bilincini kazandırır.
– Çocuklar ve gençler için çevre etkinlikleri, ileride daha duyarlı bireyler olmalarını sağlar; kuşaklar arası bilinç aktarımı gerçekleşir.
– Vatandaşlık görevi olarak çevreye sahip çıkmak, hem hukuki hem de ahlaki bir zorunluluktur. Gönüllü çalışmalar; dayanışma duygusunu güçlendirir, topluma karşı aidiyet hissini artırır ve sürdürülebilir bir gelecek için umut verir.
Araştırma Raporu Formunu görüntülemek için tıklayın.
Analitik Dereceli Puanlama Anahtarını görüntülemek için tıklayın.
Öz Değerlendirme Formunu görüntülemek için tıklayın.
Habitat kaybı / parçalanması
– Yol, baraj, sanayi tesisi, konut ve turistik tesisler için ormanların ve sulak alanların yok edilmesi
– Plansız şehirleşme ve kıyı yapılaşması
– Tarım alanı açmak için doğal alanların tahrip edilmesi
– Madencilik faaliyetleri ve taş ocakları
Biyoçeşitlilik kaybı
– Yaşam alanlarının küçülmesi ve parçalanması
– Aşırı ve yasadışı avcılık, balıkçılık
– İstilacı türlerin ortama sokulması
– Tarımda tek tip ürün yetiştirilmesi (monokültür)
– Kirlenme ve iklim değişikliğine bağlı stresler
Su kirliliği
– Evsel atık suların arıtılmadan deniz ve akarsulara verilmesi
– Fabrika atıklarının, ağır metallerin suya karışması
– Tarımda kullanılan gübre ve pestisitlerin yağışlarla sulara taşınması
– Denizlerde petrol sızıntıları, tanker kazaları
– Katı atıkların ve plastiklerin deniz ve göllere atılması
Erozyon
– Ormanların ve bitki örtüsünün yok edilmesi
– Eğimli arazilerde yanlış tarım uygulamaları
– Aşırı otlatma nedeniyle toprağın çıplak kalması
– Ani ve şiddetli yağışlar, sel olayları
Toprak kirliliği
– Aşırı kimyasal gübre ve tarım ilacı kullanımı
– Sanayi atıklarının ve ağır metallerin toprağa bırakılması
– Çöplerin, atık pillerin, plastiklerin toprağa gömülmesi
– Nükleer atıklar ve madencilik faaliyetleri
Hava kirliliği
– Fosil yakıtların (kömür, petrol, doğal gaz) yoğun olarak kullanılması
– Fabrika ve termik santral bacalarından çıkan gazlar
– Motorlu taşıtların egzozları
– Evlerde ısınma amaçlı kalitesiz yakıt kullanımı
– Açıkta çöp yakılması, anız yakılması
Küresel iklim değişikliği
– Fosil yakıtların yakılmasıyla sera gazlarının artması (CO₂, metan vb.)
– Ormansızlaşma ve sulak alanların kurutulması sonucu karbon yutaklarının azalması
– Sanayi, ulaşım ve tarımdan kaynaklanan yoğun sera gazı emisyonları
– Aşırı tüketim ve plansız kaynak kullanımı
Orman yangınları
– İhmal ve dikkatsizlik (söndürülmeyen mangal, izmarit, cam kırıkları)
– Kasıtlı arazi açma ve sabotajlar
– Uzun süren sıcak ve kurak dönemler, kuvvetli rüzgârlar
– Orman içi yolların ve yangın söndürme altyapısının yetersizliği